Niedoczynność tarczycy

objawy, przyczyny, leczenie

_

Twój problem

Tarczyca to niewielki, nieparzysty gruczoł wydzielania wewnętrznego, znajdujący się w przednio-dolnej części szyi. Wytwarza trzy hormony: trójjodotyroninę (T3), tyroksynę (T4) i kalcytoninę, które odgrywają bardzo istotną rolę w funkcjonowaniu układu krążenia, nerwowego oraz układu ruchowego.

 

Przyczyny niedoczynności tarczycy (hypothyreosis) mogą być bardzo różne, od choroby autoimmunologicznej począwszy, na uszkodzeniach mechanicznych skończywszy. Generalnie jednak niedoczynność tarczycy to choroba spowodowana niedoborem hormonów tarczycy. Jej objawy także są bardzo zróżnicowane i mogą dotyczyć różnych układów narządów. Utrudnia to jednoznaczną diagnozę – stąd dla jej postawienia istnieje konieczność wykonania badań w kierunku niedoczynności tarczycy. Schorzenie dotyczy ponad 5% osób do 60. roku życia, a częstotliwość jego występowania wraz z wiekiem wzrasta. Kobiety zapadają na niedoczynność tarczycy pięciokrotnie częściej niż mężczyźni, przy czym jako dysfunkcja przemijająca pojawia się ona u około 5% Kobiet po ciąży.

 

Podobnie jak w przypadku nadczynności tarczycy, tak i objawy niedoczynności mogą być zróżnicowane, o różnym natężeniu. Trzeba o tym wiedzieć, ponieważ nieleczona niedoczynność gruczołu może prowadzić do poważnych schorzeń, takich jak niepłodność, choroby układu krążenia i serca. W ciężkich przypadkach może dojść do stanów zagrażających życiu – przełomu tarczycowego i śpiączki hipometabolicznej. Dlatego tak istotna w przypadku tej choroby jest obserwacja własnego organizmu.

Podstawowe objawy niedoczynności tarczycy

Lista możliwych objawów niedoczynności tarczycy jest bardzo długa i może obejmować poniższe symptomy:

  • nadmierna senność;
  • szybkie męczenie się;
  • spłycenie oddechu;
  • duszność w trakcie wysiłku;
  • zachrypnięty głos;
  • ślepota zmierzchowa;
  • przyrost wagi mimo małego apetytu;
  • częste zaparcia;
  • bóle stawów;
  • sztywność mięśni;
  • spowolnienie ruchów;
  • stałe odczuwanie zimna (nawet w upalne dni);
  • słabsza pamięć;
  • osłabiona zdolność koncentracji;
  • „nalana” twarz; 
  • obrzęk powiek;
  • pojawienie się drugiego podbródka;
  • obrzęk szyi; 
  • objaw „brudnych kolan” i „brudnych łokci”;
  • zatrzymanie wody w organizmie;
  • zaniknięcie dołków nad obojczykami;
  • suchość skóry; 
  • przerzedzenie się brwi; 
  • utrata owłosienia w dołach pachowych;
  • łamliwość i wypadanie włosów;
  • zaburzenie miesiączkowania;
  • trudności z utrzymaniem ciąży; 
  • zmniejszenie libido;
  • impotencja;
  • obniżenie nastroju i myśli depresyjne; 
  • a także objawy choroby wieńcowej, bradykardia zatokowa i gromadzenie się płynu w otrzewnej.
Wykorzystywane metody

Podjęcie leczenia w kierunku niedoczynności tarczycy musi rozpocząć dokładna diagnostyka problemu. Podstawą dla postawienia diagnozy są zawsze badania hormonalne. Jako pierwsze określa się stężenie TSH we krwi. Jeżeli wynik badania przekracza normę, kolejnym krokiem jest sprawdzenie poziomu tyroksyny (fT4). 

 

Jeśli podwyższonemu stężeniu TSH towarzyszyć będzie obniżony poziom fT4, wówczas mamy do czynienia z pierwotną niedoczynnością tarczycy, wynikającą z jej choroby. Wtórną i trzeciorzędową niedoczynność tarczycy sygnalizuje obniżony poziom: TSH, fT3 i fT4.

 

Uzupełniająco lekarz może zlecić również badania pozwalające na oznaczenie stężeń przeciwciał przeciwtarczycowych w surowicy (w szczególności anty-TPO i anty-TG). Podwyższone stężenie anty-TPO jest charakterystyczne dla choroby Hashimoto. Pomocne w diagnozie niedoczynności tarczycy jest również USG tarczycy, które pozwala ustalić przyczynę niedoczynności gruczołu (np. wspomniana choroba Hashimoto).

 

Leczenie niedoczynności tarczycy opiera się na regularnym przyjmowaniu brakujących hormonów tarczycy, czyli preparatów tyroksyny. Obecnie stosuje się produkowaną syntetycznie lewotyroksynę o działaniu identycznym do hormonu wytwarzanego przez tarczycę. Lekarze zalecają, aby zawsze przyjmować ten sam preparat (istnieją różne produkty i nazwy handlowe), ponieważ efekty działania różnych preparatów lewotyroksyny mogą być nieco odmienne.

 

Warunkiem wyrównania niedoczynności tarczycy jest właściwie dobrana dawka lewotyroksyny i regularne jej przyjmowanie. Pacjent pod żadnym pozorem nie powinien samodzielnie podejmować decyzji o zmianie dawki leku. Lekarz ustala dawkę na początku leczenia, jak i decyduje o jej ewentualnych modyfikacjach. W pierwszym okresie kuracja tyroksyną powinna być ściśle monitorowana, a dawki ustalane na podstawie badań kontrolnych.

 

To dlatego w przypadku pierwotnej niedoczynności tarczycy tak istotna jest kontrola stężenia TSH. Badanie początkowo wykonuje się co 6-12 tygodni, a gdy niedoczynność tarczycy uda się już wyrównać, co 6-12 miesięcy. Skuteczność leczenia w przypadku wtórnej i trzeciorzędowej niedoczynności tarczycy monitoruje się na podstawie badania poziomu tyroksyny (T4).

 

Odrębnym zagadnieniem jest niedoczynność tarczycy w okresie ciąży, podczas której choroba może stanowić poważny problem. To dlatego w Intima Clinic ciężarne z niedoczynnością tarczycy objęte są stałą kontrolą ginekologa i endokrynologa. Wynika to z faktu, że choroba w trakcie ciąży wiąże się z ryzykiem powikłań, a może też wpływać na stan zdrowia dziecka w przyszłości, w tym na jego rozwój intelektualny. Niestety, postępowanie w przypadku niedoczynności tarczycy u ciężarnych nie zawsze jest takie samo, podlega indywidualnej ocenie. Nie istnieją też precyzyjne dane na temat wszystkich możliwych reakcji leczenia ciężarnej.

 

Rozpoznanie tej formy niedoczynności tarczycy polega przede wszystkim na określeniu stężenia hormonu tarczycy (TSH). Normę TSH w I trymestrze ciąży określa się na poziomie 0,1–2,5 mIU/l. Leczenie niedoczynności tarczycy u Kobiet w ciąży polega na doustnym podawaniu tyroksyny (T4). Celem terapii jest osiągnięcie rekomendowanego poziomu TSH, czyli poniżej 2,5 mIU/l.

 

U Kobiet, które zapadły na niedoczynność tarczycy przed zajściem w ciążę, zazwyczaj istnieje konieczność zwiększenia dawki hormonu w jej trakcie. W ich przypadku wskazane jest też osiągnięcie poziomu TSH poniżej 2,5 mIU/l, jeszcze przed zajściem w ciążę.

 

Na bazie aktualnie respektowanych rekomendacji, nie ma bezwzględnej konieczności leczenia obniżonego poziomu FT4 (izolowanej hipotyroksynemii) w końcowym okresie ciąży. Jeżeli poziom TSH jest prawidłowy, nie stwierdzono również innych cech choroby tarczycy, wynik ten nie musi stanowić objawu choroby. Należy natomiast zachować ostrożność przy stawianiu diagnozy, aby izolowana hipotyroksynemia faktycznie nią była. Istnieją bowiem zaburzenia obniżające poziom TSH, a jednocześnie maskujące niedoczynność tarczycy.

 

Jeżeli nie występują przeciwwskazania, takie jak autonomiczne guzki tarczycy, Pacjentce należy podawać również preparaty zawierające jod. Najczęściej stosuje się wtedy suplementację wieloskładnikową.

 

U Kobiet ciężarnych, u których stwierdzono podwyższony poziom przeciwciał anty TPO, a nie rozpoznano u nich niedoczynności tarczycy i nie ustalono innych szczegółowych wskazań, podawanie hormonów tarczycy nie jest jednoznacznym zaleceniem. Taki stan jest jednak wskazaniem do profilaktycznego wykonywania co miesiąc badań hormonalnych.